Khung cảnh: Rạng đông về,căng buồm hồng trên mặt sông xanh. Gió mai lùa nhẹ những gợn sóng vào liếm hai bờ cỏ mướt. Từ những cổ họng bé bỏng của đàn chim con, tiếng hát trong và tròn như những hòn thuỷ tinh, roi thành từng chuỗi sáng;từng tràng sương ngọc đọng dưới cành mềm, đong đưa theo làn gió mỏng.Và hàng cây trĩu nặng chồi non, xoã đầu xanh cho nước gội sạch lá vàng còn sót lại.
Nhưng giữa cảnh xán lạn, tươi trong kia, một điểm đen nhơ bẩn: một chiếc thuyền truỵ lạc còn cắm sào trên sông xanh. Trong thuyền, ngọn dầu lạc đỏ ngầu còn vật vờ bên doc tẩu. Khách chơi đem, đầu chưa rủ sạch bóng tối, môi thâm và mặt bạc, đang ngồi lẫn lộn giữa sự hỗn độn của gối chăn. Và như không chịu nổi ánh sáng của bình minh đang xoi xỉa vào tận mắt, người kia nhắm nghiền đoi mắt đục lại…
- Anh ạ! Không có một hình phạt nào xứng đáng đối với người thiếu tin tưởng kia, đã đem mình huỷ hoại một cách ghê tởm như thế nào ? Luật pháp không can thiệp, dư luận không đếm xỉa đến, vậy có một đấng thiêng liêng nào giữ phần thưởng phạt không anh?
- Không có một đấng thiêng liêng nào giử phần thưởng phạt cả! Mỗi cử chỉ xấu xa tự nó đã là một hình phạt rồi. Em không thấy sự trừng phạt đối với kẻ truỵ lạc ấy sao? Đây là môỵ đem thức trọn để tàn phá nguồn sống của mình. Đấy là môi thâm, mắt đục, da chì, bao nhiêu dấu vết mà thần truỵ lạc- Ma Vương –đã khắc trên nét mặt. Đấy là sự nhục nhã phải đối diện với ánh sáng ban mai – đêm tối nào rồi cũng có một ban mai soi sáng những hành đọng xấu xa đã khuấy bùn lên trong tối. Đây là những nỗi đau khổ khi thấy mình không còn trong sạch cùng nước non, tươi vui cùng chim bướm nữa.
Toà án thiên nhiên đã dựng lên với ánh sáng và cảnh vật thanh bình để hộ tự xử lấy họ và tự trừng trị lấy. Nếu có một kẻ truỵ lạc nào không cảm nghe nhuc nhã, đau buồn trước những lầm lạc của mình, kể ấy quả thật đã thối nát lắm rồi, mất hết cả nhân tính đẻ tự trừng phạt lấy. Họ đã thành một con vật.
-Nhưng đáy là những kẻ tự vấy bun lên đời mình. Còn những hạn gian tham ác độc, kiêu mạn, đem nọc độc duc vọng phun vào giữa cuộc đời mà luật pháp thiếu bằng chứng dể xử đoán, thì láy ai trừng trị, nếu không có một đấng thiêng liêng nào giữ phần ấy ?
- Thì cũng thế thôi, em ạ ! khônng có một đấng nào giữ phần thưỡng phạt cả. Mỗi một duc vọng xấu xa là một nhân hư, mà khi phát lộ ra hành đọng sẽ là một quả thối.
Khi con chim đại bàng trong chuyện cổ tích, bảo anh chàng tham lam mang túi ba gang đẻ nó đem đi lấy vàng, anh ta mang túi đến sáu gang, thì vàng nặng quá làm rơi cả người lẫn của xuống vực sâu là phải lắm.
Trong tham lam sẵn giấu mầm hình phạt.
Và trong giận dữ cũng như thế. Muốn phá hoại được kể thù, thì ít ra ta cũng phải tự thiêu đốt mình đén một nhiệt đọ cao lắm. Kẻ giận dữ là một nạn nhân đang phát hoả.Muốn châm lửa vào đâu, cái đuốt của mình phải cháy trước. Khi phải làm hại ai một phần nào là đã tự hại mình nhiều lắm. Rốt cuộc kẻ đau đớn nhất vẫn là mình.
Và trong sự khinh mạn, ai là kẻ bị trừng phạt nặng hơn: người khinh mạn, hay kẻ bị khinh mạn ? Người nhìn cuộc đời ở đâu cũng thấy toàn đê hèn xấu xí ! Em hãy tưởng tượng, có một hình phạt nào đau đớn hơn cho bằng một kiếp không thất được gì là đẹp đẽ, cao quý đẻ ngưỡng mộ, tôn thờ ? Cái bĩu môi khinh bỉ thường trực ai ngờ cũng là một cử chỉ vấy bùn lên bao giá trị của cuộc sống, và cuộc sống đối vơi người bĩu môi, bỗng không mà trở thành tanh hôi không sao thở được. Họ sẽ chết bởi hơi ngạt của kiêu mạn xông lên.
Đó là chỉ nói qua mầm hình phạt nằm sẵn trong những tánh xấu căn bản : tham, giận, kiêu căng mà thôi.
Bao nhiêu tội lỗi, bấy nhiều hình phạt đều phát ra từ đáy. Kẻ mê mờ, u tối, không hiểu như thế. Họ cứ nơm nớp lo sọ bị trừng phạt, và cầu xin tha thứ, hay khôn khéo giấu che tội lỗi. Đâu biết rằng mỗi tội lỗi cũng là một hình phạt, và cái hình phạt nặng nhất của người là phải mang nhiều tội lỗi đến nỗi tâm hồn người đã bị tràn ngập mất trong vũng thối tha. Họ đã tự đắm chìm lấy họ mà không hay !
Một hôm Tham Lam, Giận Dữ, Kiêu Mạn, sau khi đã kết hợp được một lực lượng rất lớn ở trần gian, àn nhau trả thù đức Phật Thích-ca vì chúng đã bị ngài đánh bại ở dưới gốc bồ- đề, hơn hai ngàn rưỡi năm trước. Chúng chua nhau các ngả đường đi lùng bắt Phật. Nhưng không gặp Phật ở đâu cả - đã là Tham Lam, Giận Dữ, Kiêu Mạn thì làm sao gặp được Phật, như người đui là sao thấy được ánh sáng? Một ý tưởng u mê- dù u mê, cũng vẫn là một ý tưởng – một ý tưởng u mê đã nảy ra trong đầu óc chật ních dục vọng của chúng: Phật trón vào chùa, Trong các tượng Phật. Thế là đội lốt người vào, chúng tìm đến một chùa to nhất có tượng Phật vàng, xúi duc bởi Tham Lam.Chúng Thay phiên nhau vào trả thù, theo từng sở năng của chúng. Kiêu Mạn giành đi đầu, Kiêu Mạn thì bao giờ có chịu đi sau ai ? Sau khi nhờ tham lam bẻ khoá, nó đĩnh đạc bước vào chùa….
Đêm đã khuya. Chùa tịch mịch. Vài thoáng hương trầm của buổi lể chiều còn sót lại bay phảng phất trong không gian. Ngọn đèn dầu mờ toả ánh sáng mờ quanh điện thờ, đủ đẻ gây huyền bí. Đức Phật điềm nhiên ngồi trên toà sen, đôi môi nở nụ cười im lặng.
Kiêu mạn đi vào, khinh khỉnh ngước nhìn Phật, và sực nhớ đén mối thù xưa, cất tiếng thoá mạ. Càng thoá mạ lại càng như được kích thích, Kiêu mạng cất tiếng cao dần. Bỗng nó dừng lại ngạc nhiên vì nghe như có tiếng ai đáp lại. Nhưng mỗi lần nó ngừng thì tiếng ai cũng im bặt. Và hễ nó thét lên thì tiếng ai cũng thét theo, dữ dội gấp bội. Kinh dị quá, nó bưng đầu chạy ra. Những tiếng thoá mạ của chính nó, vang dội khắp nơi, đuổi theo nó ra tận cửa chùa.
Giận Dữ sấn vào, xách một thùng nọc độc. Nó múc từng gáo nước độc xối vào tượng Phật; nhưng tượng trơn, phẳng lỳ,nên nước độc cứ xuôi chiều chảy xuống, không dính lại một giọt nào vào tượng. Điên tức, nó bưng cả thùng nọc dộc tạt vào tượng. Và nước độc vào Phật tung toé dội bắn vào chính nó. Hoảng hốt, nó lảo đoả tháo lui, khắp mình nghe nhức nhối như bị muôn ngàn nọc rắn đọc mổ.
Tham Lam vội vả chạy vào. Nó vác theo một cái xẻng, định vào xắn dần tượng Phật cho trút đỏ. Như vậy, vừa trat dược thù xưa, vừa thoả dược lòng tham vọng. Thế là nó cứ cặm cụi nắm xẻng xắn vào phía dưới tượng. Một lát xắn, một miếng vàng rơi. Đống vàng cao, càng dục lòng tham hăng hái…
Nhưng tượng Phật bị đào sâu phía dưới, mất thăng bằng đổ nhào xuống, đè bẹp lên mình Tham lam. Trong lúc vùng vẫy để thoát ra khối vàng nguy hiểm ấy, Tham Lam sực nhìn lên và thấy trên môi hiền từ của Phật, vẫn còn nguyên nụ cười im lặng.
Nhưng giữa cảnh xán lạn, tươi trong kia, một điểm đen nhơ bẩn: một chiếc thuyền truỵ lạc còn cắm sào trên sông xanh. Trong thuyền, ngọn dầu lạc đỏ ngầu còn vật vờ bên doc tẩu. Khách chơi đem, đầu chưa rủ sạch bóng tối, môi thâm và mặt bạc, đang ngồi lẫn lộn giữa sự hỗn độn của gối chăn. Và như không chịu nổi ánh sáng của bình minh đang xoi xỉa vào tận mắt, người kia nhắm nghiền đoi mắt đục lại…
- Anh ạ! Không có một hình phạt nào xứng đáng đối với người thiếu tin tưởng kia, đã đem mình huỷ hoại một cách ghê tởm như thế nào ? Luật pháp không can thiệp, dư luận không đếm xỉa đến, vậy có một đấng thiêng liêng nào giữ phần thưởng phạt không anh?
- Không có một đấng thiêng liêng nào giử phần thưởng phạt cả! Mỗi cử chỉ xấu xa tự nó đã là một hình phạt rồi. Em không thấy sự trừng phạt đối với kẻ truỵ lạc ấy sao? Đây là môỵ đem thức trọn để tàn phá nguồn sống của mình. Đấy là môi thâm, mắt đục, da chì, bao nhiêu dấu vết mà thần truỵ lạc- Ma Vương –đã khắc trên nét mặt. Đấy là sự nhục nhã phải đối diện với ánh sáng ban mai – đêm tối nào rồi cũng có một ban mai soi sáng những hành đọng xấu xa đã khuấy bùn lên trong tối. Đây là những nỗi đau khổ khi thấy mình không còn trong sạch cùng nước non, tươi vui cùng chim bướm nữa.
Toà án thiên nhiên đã dựng lên với ánh sáng và cảnh vật thanh bình để hộ tự xử lấy họ và tự trừng trị lấy. Nếu có một kẻ truỵ lạc nào không cảm nghe nhuc nhã, đau buồn trước những lầm lạc của mình, kể ấy quả thật đã thối nát lắm rồi, mất hết cả nhân tính đẻ tự trừng phạt lấy. Họ đã thành một con vật.
-Nhưng đáy là những kẻ tự vấy bun lên đời mình. Còn những hạn gian tham ác độc, kiêu mạn, đem nọc độc duc vọng phun vào giữa cuộc đời mà luật pháp thiếu bằng chứng dể xử đoán, thì láy ai trừng trị, nếu không có một đấng thiêng liêng nào giữ phần ấy ?
- Thì cũng thế thôi, em ạ ! khônng có một đấng nào giữ phần thưỡng phạt cả. Mỗi một duc vọng xấu xa là một nhân hư, mà khi phát lộ ra hành đọng sẽ là một quả thối.
Khi con chim đại bàng trong chuyện cổ tích, bảo anh chàng tham lam mang túi ba gang đẻ nó đem đi lấy vàng, anh ta mang túi đến sáu gang, thì vàng nặng quá làm rơi cả người lẫn của xuống vực sâu là phải lắm.
Trong tham lam sẵn giấu mầm hình phạt.
Và trong giận dữ cũng như thế. Muốn phá hoại được kể thù, thì ít ra ta cũng phải tự thiêu đốt mình đén một nhiệt đọ cao lắm. Kẻ giận dữ là một nạn nhân đang phát hoả.Muốn châm lửa vào đâu, cái đuốt của mình phải cháy trước. Khi phải làm hại ai một phần nào là đã tự hại mình nhiều lắm. Rốt cuộc kẻ đau đớn nhất vẫn là mình.
Và trong sự khinh mạn, ai là kẻ bị trừng phạt nặng hơn: người khinh mạn, hay kẻ bị khinh mạn ? Người nhìn cuộc đời ở đâu cũng thấy toàn đê hèn xấu xí ! Em hãy tưởng tượng, có một hình phạt nào đau đớn hơn cho bằng một kiếp không thất được gì là đẹp đẽ, cao quý đẻ ngưỡng mộ, tôn thờ ? Cái bĩu môi khinh bỉ thường trực ai ngờ cũng là một cử chỉ vấy bùn lên bao giá trị của cuộc sống, và cuộc sống đối vơi người bĩu môi, bỗng không mà trở thành tanh hôi không sao thở được. Họ sẽ chết bởi hơi ngạt của kiêu mạn xông lên.
Đó là chỉ nói qua mầm hình phạt nằm sẵn trong những tánh xấu căn bản : tham, giận, kiêu căng mà thôi.
Bao nhiêu tội lỗi, bấy nhiều hình phạt đều phát ra từ đáy. Kẻ mê mờ, u tối, không hiểu như thế. Họ cứ nơm nớp lo sọ bị trừng phạt, và cầu xin tha thứ, hay khôn khéo giấu che tội lỗi. Đâu biết rằng mỗi tội lỗi cũng là một hình phạt, và cái hình phạt nặng nhất của người là phải mang nhiều tội lỗi đến nỗi tâm hồn người đã bị tràn ngập mất trong vũng thối tha. Họ đã tự đắm chìm lấy họ mà không hay !
Một hôm Tham Lam, Giận Dữ, Kiêu Mạn, sau khi đã kết hợp được một lực lượng rất lớn ở trần gian, àn nhau trả thù đức Phật Thích-ca vì chúng đã bị ngài đánh bại ở dưới gốc bồ- đề, hơn hai ngàn rưỡi năm trước. Chúng chua nhau các ngả đường đi lùng bắt Phật. Nhưng không gặp Phật ở đâu cả - đã là Tham Lam, Giận Dữ, Kiêu Mạn thì làm sao gặp được Phật, như người đui là sao thấy được ánh sáng? Một ý tưởng u mê- dù u mê, cũng vẫn là một ý tưởng – một ý tưởng u mê đã nảy ra trong đầu óc chật ních dục vọng của chúng: Phật trón vào chùa, Trong các tượng Phật. Thế là đội lốt người vào, chúng tìm đến một chùa to nhất có tượng Phật vàng, xúi duc bởi Tham Lam.Chúng Thay phiên nhau vào trả thù, theo từng sở năng của chúng. Kiêu Mạn giành đi đầu, Kiêu Mạn thì bao giờ có chịu đi sau ai ? Sau khi nhờ tham lam bẻ khoá, nó đĩnh đạc bước vào chùa….
Đêm đã khuya. Chùa tịch mịch. Vài thoáng hương trầm của buổi lể chiều còn sót lại bay phảng phất trong không gian. Ngọn đèn dầu mờ toả ánh sáng mờ quanh điện thờ, đủ đẻ gây huyền bí. Đức Phật điềm nhiên ngồi trên toà sen, đôi môi nở nụ cười im lặng.
Kiêu mạn đi vào, khinh khỉnh ngước nhìn Phật, và sực nhớ đén mối thù xưa, cất tiếng thoá mạ. Càng thoá mạ lại càng như được kích thích, Kiêu mạng cất tiếng cao dần. Bỗng nó dừng lại ngạc nhiên vì nghe như có tiếng ai đáp lại. Nhưng mỗi lần nó ngừng thì tiếng ai cũng im bặt. Và hễ nó thét lên thì tiếng ai cũng thét theo, dữ dội gấp bội. Kinh dị quá, nó bưng đầu chạy ra. Những tiếng thoá mạ của chính nó, vang dội khắp nơi, đuổi theo nó ra tận cửa chùa.
Giận Dữ sấn vào, xách một thùng nọc độc. Nó múc từng gáo nước độc xối vào tượng Phật; nhưng tượng trơn, phẳng lỳ,nên nước độc cứ xuôi chiều chảy xuống, không dính lại một giọt nào vào tượng. Điên tức, nó bưng cả thùng nọc dộc tạt vào tượng. Và nước độc vào Phật tung toé dội bắn vào chính nó. Hoảng hốt, nó lảo đoả tháo lui, khắp mình nghe nhức nhối như bị muôn ngàn nọc rắn đọc mổ.
Tham Lam vội vả chạy vào. Nó vác theo một cái xẻng, định vào xắn dần tượng Phật cho trút đỏ. Như vậy, vừa trat dược thù xưa, vừa thoả dược lòng tham vọng. Thế là nó cứ cặm cụi nắm xẻng xắn vào phía dưới tượng. Một lát xắn, một miếng vàng rơi. Đống vàng cao, càng dục lòng tham hăng hái…
Nhưng tượng Phật bị đào sâu phía dưới, mất thăng bằng đổ nhào xuống, đè bẹp lên mình Tham lam. Trong lúc vùng vẫy để thoát ra khối vàng nguy hiểm ấy, Tham Lam sực nhìn lên và thấy trên môi hiền từ của Phật, vẫn còn nguyên nụ cười im lặng.
Võ Đình Cường